Muktedirler Üzerine

Muktedir kelimesi Kur'an-ı Kerim'de geçen Allah'ın 99 adından (belki sıfatı demek daha doğru) biriymiş. Sözlük anlamı, "gücü herşeye yeten, herşeyi dilediği duruma getiren, kuvvet sahibi" demekmiş. Ben kavramın sözlük anlamını alıp, toplum yaşamının farklı düzeylerinde karşı karşıya kaldığımız güç ve iktidar ilişkilerinin hakim özneleri için, biraz ironikçe, kullanmayı tercih ediyorum! Bu anlamda bir muktedir tipolojisi çıkarmaya niyetliyim. Bir kere muktedirler "iyi, ideal, yeterli, fevkalade..." olanı daima bünyelerinde barındırdıklarını düşünürken "kötü, vasat, yetersiz, alelade..." olanı da daima muhataplarında görürler. Buna onların "vizyonu" diyebiliriz! Bir de "misyonları" vardır elbette! Bazen bir inancın gereğidir bu, bazen mazlumluk/mağdurluk kavrayışının getirdiği otomatik konumlanıştır, bazense "yüce idealler"i toplum yaşamında hakim kılmak için sahip olduklarını düşündükleri hak (siz 'haklının hakkı' okuyabilirsiniz!). Hak demişken, bir muktediri tanımlayan en merkezi özellik, onun her koşulda haklı olmasıdır. Bu o kadar mutlak bir durumdur ki muktedirin yaşamında tekzibe de özeleştiriye de yer yoktur. Empati derseniz, bu konuda ya becerisiz ya da kayıtsızdır! Daima bir eleştirel cephaneliği vardır. Kavramlar, kuramlar, söylemler... Hepsinin tek bir hedefi; "kadim haklılığın genişletilmiş yeniden üretimi." Bu ideal tipe insan ilişkilerinin olduğu her yerde rastlamak mümkündür. Zira üstad Nietzsche'nin dediği gibi, nerede bir insan ilişkisi varsa orada bir güç mücadelesine tanık olunur. Ama en çok bürokraside, mikro ya da makro siyasallıklar içinde ve elbette "kışla, manastır, üniversite" üçlüsünde! Yani gücün ve egonun yoğunlaştığı alanlarda. Kişisel ve özgün varoluşun tehdit olarak görüldüğü, sıradüzenin ve rütbenin "doğal hak" doğurduğu düşünülen yerlerde.